Núi Bà Đen là một quần thể di tích lịch sử - văn hóa và danh thắng, từ lâu vốn là biểu tượng về đất và người của quê hương Tây Ninh.

Cách trung tâm Thị xã khoảng 11 km về hướng Đông Bắc, trải rộng trên diện tích 24km2, gồm 3 ngọn núi tạo thành: núi Heo, núi Phụng và núi Bà Đen… Với độ cao 986m, núi Bà Đen là ngọn núi nhô lên giữa đồng bằng và cao nhất vùng Đông Nam Bộ.

Hàng năm, Khu di tích lịch sử văn hóa núi Bà Đen đón hơn 2 triệu khách đến hành hương, tham quan, thưởng lãm.

Sau Tết Nguyên đán, du khách từ bốn phương hội về Núi Bà. Hội xuân núi Bà bắt đầu từ ngày mùng 4 tháng giêng và kéo dài trong suốt tháng giêng với các sự kiện, lễ hội truyền thống cách mạng, cùng với các sinh hoạt tín ngưỡng tôn giáo. Các lễ hội được xem là quan trọng nhất ở Núi Bà trong năm là: Lễ hội xuân núi Bà, Lễ hội truyền thống động Kim Quang tổ chức vào Mùng 4 tháng Giêng Âm lịch, lễ vía Bà tổ chức vào các ngày mùng 4,5,6 tháng 5 Âm lịch. Những ngày này, núi Bà trở nên đông vui tấp nập.

Đến với núi Bà, từ cổng Khu du lịch bạn có thể lên chiếc xe lửa mini cùng gia đình thẳng đến nhà ga cáp treo, hay thả bộ dọc theo con đường thẳng tắp có hàng cây râm mát với hệ thống phun sương dịu nhẹ, rồi rẽ trái lên động Kim Quang vừa ngoạn cảnh dọc theo các con đường uốn lượn bên bờ hồ - nơi bạn có thể thư giản, giải trí bằng cách câu cá, bơi thuyền thiên nga.

Khi đến núi Bà Đen, người ta nghĩ ngay đến Điện Bà hay Linh Sơn Tiên Thạch Động. Điện Bà ở độ cao 350m, khu vực này có chùa Thượng (chùa Bà) và chùa Hang. Điện Bà –thờ Bà Đen – Linh Sơn thánh mẫu. Có nhiều huyền thoại về Bà Đen như: Sự tích Nàng Đênh; truyện Lý Thị Thiên Hương… được truyền tụng trong nhân dân (đã được viết thành sách và dàn dựng thành phim dựa vào truyền thuyết). Từ chân núi, để lên đến điện Bà, bạn có thể đi bằng ba cách: Chinh phục núi bằng đường bộ (hơn một giờ đồng hồ, dẫu mệt nhưng thỏa ý du sơn), đi cáp treo (dài 1.225m, chỉ mất khoảng 18 phút, từ cabin của cáp treo, cảnh quan của núi và một vùng rộng lớn xung quanh gồm cả Hồ Dầu Tiếng sẽ được thu vào tầm mắt của du khách) và hệ thống máng trượt (lần đầu tiên xuất hiện tại Việt Nam, thời gian đi lên là 15 phút và đi xuống là 3 phút, du khách sẽ trải nghiệm cảm giác hồi hộp pha lẫn thích thú khi cùng mọi người lao vun vút xuống chân núi một cách an toàn). Hệ thống cáp treo và máng trượt là hai hệ thống đầu tiên theo mô hình này ở Việt Nam.

Khu vực Suối Vàng nằm ở phía Tây núi Phụng với hồ Chằm, sân quần ngựa và đền thờ Quan lớn Trà vong, cùng với đường ôtô được mở rộng lên lưng chừng núi Phụng, xưa có những ngôi chùa cổ, tạo cho vùng Suối Vàng Ma Thiên Lãnh thành trung tâm văn hoá độc đáo.

Các cơ sở hạ tầng tại khu di tích đã và đang hoàn thành xây dựng thành 1 hệ thống liên hoàn kết nối 3 núi. Một bia đài tưởng niệm và vườn hoa được xây dựng. Con đường từ chân núi đến Chùa Bà, Chùa Hang được nâng cấp mở rộng, cùng với hệ thống nhà trạm dừng chân cho khách hành hương. Đặc biệt, hệ thống cáp treo đưa khách từ chân núi lên Chùa Bà được xây dựng và đưa vào sử dụng vào đầu năm 1998. Với nhiều dịch vụ khác nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho khách đi tới các di tích, hang động trong toàn thể di tích.

Chuyện kể về một đôi trai tài, gái sắc đã nguyện ước đính hôn, nhưng giữa buổi loạn ly, chành trai Lê Sĩ Triệt phải lên đường tòng quân giữ nước, Nàng Lý Thị Thiên Hương, người con gái quê hương xứ Trảng Bàng ở lại một dạ thủ tiết chờ chồng. Nàng Thiên Hương là người mộ đạo. Trong một ngày lên núi đi chùa lạy Phật nàng bị thác oan. Về sau nàng hiển linh luôn phù hộ cho nhân dân trong vùng được phước lành. Vua Gia Long khi lên ngôi tưởng nhớ chuyện được Bà mách bảo nên thoát nạn tại núi – Vua sai Tả quân Lê Văn Duyệt lên núi làm lễ sắc phong và tạc tượng Bà thờ ở một hang đá trên núi gọi là Điện Bà (Linh Sơn Tiên Thạch Động). Sắc phong đó bị thất lạc. Đến năm 1936 vua Bảo Đại đã tái sắc phong cho Bà.

Núi Bà Đen là một quần thể di tích lịch sử - văn hoá và danh lam thắng cảnh nổi tiếng ở Nam bộ. Với hệ thống hang động và cảnh quan tự nhiên kết hợp kiến trúc tôn giáo đã tô điểm cho núi Bà Đen một nét đẹp thiên phú và nhân tạo, con người hoà quyện với thiên nhiên. Nó thật sự trở thành nơi trở về cội nguồn đời sống tâm linh và du lịch sinh thái của dân tộc.
Khu du lịch núi Bà Đen đã được quy hoạch chi tiết, tỉnh đang triển khai xây dựng và kêu gọi các nhà đầu tư vào khai thác khu du lịch Núi Bà với các điều kiện