Kỷ niệm 180 năm –Tây Ninh hình thành và phát triển (1836 - 2016)

​Với ý nghĩa và tầm quan trọng đó, ngày 11 tháng 01 năm 2012, Tỉnh ủy phối hợp với trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh tổ chức Hội thảo "LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÙNG ĐẤT TÂY NINH". Tham gia Hội thảo có 32 nhà quản lý, nghiên cứu khoa học, lịch sử trong nước, với 26 bài tham gia hội thảo; qua các tài liệu minh chứng đã khẳng định: Lịch sử khai phá vùng đất Tây Ninh, người xưa đã để lại trong lòng đất nhiều di chỉ khảo cổ quý giá, đa dạng, phong phú, kéo dài trong quá trình lịch sử, từ thời tiền sử có niên đại cách ngày nay trên dưới 3.000 năm, đến các thời kỳ lịch sử thuộc văn hóa Óc eo, hậu Óc eo về sau này. Giữa thế kỷ XVII, Tây Ninh còn là vùng đất hoang vu rừng rậm và nhiều thú dữ. Thời kỳ Trịnh - Nguyễn phân tranh (1627- 1672), nhiều người dân di chuyễn vào các vùng đất mới để khai hoang lập ấp, làm ăn sinh sống. Năm 1658, nhiều người Việt đã đến vùng đất Tây Ninh xưa khai hoang lập ấp.

Năm 1698, Chúa Nguyễn Phúc Chu cữ Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh vào Nam ổn định tình hình và thiết lập bộ máy hành chính các cấp. Nguyễn Hữu Cảnh lập đất Nông Nại thành phủ Gia Định phân làm hai huyện: Phước Long trên đất Đồng Nai, có lỵ sở là dinh Trấn Biên; Tân Bình trên đất Sài Gòn, có lỵ sở là dinh Phiên Trấn.

Đất Tây Ninh thuở ấy thuộc hai đạo Quang Phong và Quang Hóa về huyện Phước Long. Năm 1779, hai đạo Quang Phong và Quang Hóa thuộc huyện Tân Bình.

Theo sử liệu hiện có, các làng trên đất Tây Ninh lần lượt được hình thành từ thế kỷ thứ XIX. Năm 1809 lập làng Bình Tịnh thôn (An Tịnh ngày nay). Năm 1818 lập làng Phước Lộc thôn (nay là Gia Lộc). Năm 1844 thành lập các làng Long Giang, Long Chữ, Long Khánh, Long Thuận. Sau năm 1844 thành lập các làng Long Đình (sau này là Long Thành), Thái Đình (nay là Hiệp Ninh), Long Thới, Thái Bình, Thái Hiệp (Theo lược sử Tây Ninh).

Năm 1832, vua Minh Mạng tổ chức hành chính lại Gia định, từ 5 trấn chia thành 6 tỉnh và Tây Ninh thuở ấy thuộc Trấn Phiên An đổi thành tỉnh Phiên An, gồm hai phủ Tân Bình và Tân An.

Đến năm 1836, đổi tên tỉnh Phiên An thành tỉnh Gia Định và lập thêm phủ mới là phủ Tây Ninh, phủ Tây Ninh lúc bấy giờ gồm hai huyện Tân Ninh và Quang Hóa. Sự kiện năm Bính Thân, Minh Mạng thứ 17 (1836) được khá nhiều tác giả đề cập đến và trích dẫn sách Đại Nam nhất thống chí, rằng: "Phủ Tây Ninh nguyên trước là đạo Quang Phong, năm Minh Mệnh thứ 17 (1836) mới đặt tên phủ hiện nay, kiêm lý huyện Tân Ninh và thống hạt huyện Quang Hóa". Như vậy, vùng đất Tây Ninh đã có rất lâu và tên gọi Tây Ninh chính thức xuất hiện với tư cách là một đơn vị hành chính cấp phủ thuộc tỉnh Gia Định vào năm Minh Mạng thứ 17, 1836.

Thực hiện chỉ đạo của Tỉnh ủy, từ năm 2013 Ủy ban nhân dân tỉnh đã có văn bản xin ý kiến các Bộ ngành Trung ương có liên quan về việc chọn ngày đánh dấu móc thời gian hình thành đơn vị hành chính Tây Ninh. Căn cứ ý kiến của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Nội Vụ, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Ban Tuyên giáo Trung ương thống nhất thời gian ra đời vùng đất Tây Ninh là mùa thu năm 1836 (năm Minh Mạng thứ 17; đồng thời chọn thời điểm tổ chức Kỷ niệm 180 năm hình thành đơn vị hành chính Tây Ninh vào tháng 9/2016. Căn cứ ý kiến của Bộ ngành, Trung ương, Tỉnh ủy chọn ngày 09 tháng 9 năm 2016 là ngày tổ chức Kỷ niệm 180 năm Tây Ninh hình thành và phát triển (ngày 09/9/1836 tương ứng với ngày 29/7 Âl năm Bính Thân (mùa thu năm 1836); ngày 09 tháng 9 là ngày và tháng trùng nhau, vì vậy nhân dân dễ thuộc, dễ nhớ).

Thực hiện chỉ đạo của Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tham mưu UBND tỉnh Đề án Kỷ niệm Tây Ninh -180 năm hình thành và phát triển (Ban hành kèm theo Quyết định số 1613/QĐ-UBND ngày 14 tháng 7 năm 2015 của UBND tỉnh). Đề án được xây dựng với mục đích hệ thống các sự kiện lịch sử, cụ thể hóa thành các chương trình hoạt động kỷ niệm, để ôn lại truyền thống đầy tự hào của ông cha trong suốt chiều dài lịch sử 180 năm hình thành và phát triển.

Để thực hiện Đề án đạt kết quả, UBND tỉnh đã thành lập Ban Tổ chức và ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện từ tháng 01/2016 đến tháng 10/2016, gồm 10 hoạt động, với 20 chương trình .

Một là: Hoạt động giáo dục truyền thống

Mở đầu các hoạt động giáo dục truyền thống là Lễ Viếng nghĩa trang và Khánh thành Tháp chuông, khai chuông tại Nghĩa trang liệt sĩ Tân Biên (Đồi 82) và viếng nghĩa trang Liệt sĩ Trà Võ. Cuộc thi tìm hiểu"Tây Ninh - 180 năm hình thành và phát triển".

Cuộc thi tìm hiểu "Tây Ninh - 180 năm hình thành và phát triển" lồng ghép  kỷ niệm 85 năm thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trên mạng Internet tại Website:WWW.tinhdoantayninh.org.vn. Cuộc thi được triển khai từ 22/2 đến 17/5/2016 (12 tuần). Kết quả, có 15.911 người tham gia dự thi và Ban Tổ chức cuộc thi đã xét trao giải tuần, gồm:12 giải I, 12 giải II, 12 giải III. Ngoài ra, các huyện, thành đoàn tổ chức 06 cuộc thi tìm hiểu về 180 năm Tây Ninh hình thành và phát triển, lịch sử, truyền thống; 01 chương trình về nguồn; thực hiện 02 công trình, phần việc thanh niên (sưu tầm hình ảnh về Tây Ninh với chủ đề "Dấu ấn Tây Ninh", 02 tuyến đường giao thông nông thôn, tổng trị giá 380 triệu đồng). Cấp cơ sở tổ chức 683 cuộc hành quân về nguồn, thi tìm hiểu về truyền thống, di tích lịch sử, văn hóa của địa phương với 48.104 lượt người dự.

Tại các Di tích lịch sử văn hóa tín ngưỡng dân gian (Đình, dinh, miếu...); lồng ghép tưởng nhớ công đức các bậc tiền nhân vào nội dung kỷ niệm 180 năm Tây Ninh hình thành và phát triển.

Các hoạt động phụng dưỡng, chăm sóc các Bà mẹ Việt Nam anh hùng, Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, các bậc cao niên được triển khai thường xuyên, thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn của dân tộc Việt Nam.

Hai là: Tổ chức nhiều hình thức tuyên truyền, giới thiệu lịch sử địa phương, quảng bá tiềm năng phát triển, qua đó khơi gợi niềm tự hào, yêu quê hương Tây Ninh

Thực hiện phim tài liệu Tây Ninh – 180 năm Tây Ninh hình thành và phát triển, 7 tập, mỗi tập có thời lượng 120 phút gắn với từng giai đoạn lịch sử: Tập 1 (1836 – 1861): Phủ Tây Ninh, tập 2 (1861 – 1945): Ánh sáng soi đường, tập 3 (1945 - 1954): Lên ngàn, tập 4 (1954 – 1975): Hành trình giải phóng, tập 5 (1975 – 1985): Màu xanh, tập 6 (1986 – 1996): Đồng hành đổi mới, tập 7 (1996 – đến nay): Hội nhập  phát triển. Phim tài liệu Tây Ninh – 180 năm Tây Ninh hình thành và phát triển giới thiệu với  nhân dân cả nước về lịch sử hình thành vùng đất, truyền thống dựng nước và giữ nước của nhân dân Tây Ninh qua hai cuộc kháng chiến giải phóng dân tộc, bảo vệ biên giới Tây Nam và những thành tựu đạt được trong giai đoạn đổi mới. Ngoài phim tài liệu Tây Ninh – 180 năm Tây Ninh hình thành và phát triển do HTV thực hiện, Đài Truyền hình Việt Nam (VTV 9) thực hiện loạt phóng sự về Tây Ninh, dự kiến số lượng: 10 tập, tên gọi «Miền biên viễn»; để giới thiệu những thành tựu đạt được trong giai đoạn đổi mới và nét độc đáo về vùng dđất Tây Ninh – biên giới Tây Nam của Tổ quốc.

Tạp chí Du lịch thực hiện chuyên đề về Tây Ninh, giới thiệu những danh lam, thắng cảnh, di tích lịch sử văn hóa, ẩm thực, lễ hội và những di sản văn hóa độc đáo khác nói lên bản sắc văn hóa Tây Ninh.

Phát hành các ấn phẩm tuyên truyền: Tài liệu hỏi đáp và Kỷ yếu Tây Ninh- 180 năm hình thành và phát triển được phổ biến, tuyên truyền trong nhân dân. Tập bài hát, đĩa CD tân, cổ nhạc; tuyển tập thơ, truyện ngắn và những tác phẩm nhiếp ảnh đạt giải trong cuộc thi sáng tác Văn học nghệ thuật kỷ niệm Tây Ninh - 180 năm hình thành và phát triển được phổ biến rộng rãi.

Tuyên truyền cổ động bằng hình thức xe loa, băng rôn, pa nô, trang trí trên các tuyến đường, phố với quy mô sự kiện trọng đại trên địa bàn 09 huyện, thành phố; tạo không khí vui tươi phấn khởi trong nhân dân; tổ chức các hoạt động họp báo giới thiệu truyền thông các hoạt động Kỷ niệm 180 năm Tây Ninh hình thành và phát triển. Tổ chức họp mặt các doanh nghiệp mời tham gia Kỷ niệm Tây Ninh-180 năm hình thành và phát triển (1836-2016).

Ngoài ra, trong năm 2016 các hoạt động văn hóa văn nghệ , thể dục, thể thao chào mừng sẽ được tổ chức sôi nỗi từ tỉnh đến cơ sở: Hội diễn nghệ thuật quần chúng «Công – Nông – Binh»; Giải Vovinam toàn quốc, giải bóng đá U 17 toàn quốc, giải vô địch bóng đá nhi đồng, giải Đua xe đạp, giải Quần vợt...

Ba là: Tổ chức các hoạt động Lễ hội văn hóa, du lịch

Mở đầu trong chuỗi các hoạt động lễ hội là Lễ Khai mạc Hội xuân Núi Bà Tây Ninh năm 2016.

Chương trình tổ chức lúc 19 giờ ngày 11/02/2016 (nhằm ngày mùng 4 tết); tại Khu Di tích LSVHDT Núi Bà Tây Ninh. Chương trình khai mạc hoành tráng, trang trọng đã mở đầu các hoạt động chào mừng kỷ niệm 180 năm – Tây Ninh hình thành và phát triển đầy ấn tượng. Dự khán chương trình có khoản hơn 100.000 du khách trong và ngoài tỉnh.

Lễ kỷ niệm 70 năm Hội thề rừng Rong (1946 – 2016)

Chương trình tổ chức ngày 14/02/2016 (nhằm ngày mùng 7 tết Âl), tại Di tích lịch sử căn cứ thanh niên Cách mạng Rừng Rong; với sự tham dự của gần 500 đại biểu trong và ngoài tỉnh tham dự. Qua chương trình giáo dục truyền thống anh hùng "Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh"; tôn vinh, tưởng nhớ các thế hệ đi trước sẳn sàng hy sinh vì độc lập – tự do cho Tổ quốc.

Lễ hội Văn hóa – Du lịch Làng nghề Bánh tráng phơi sương Trảng Bàng.

Lễ hội tổ chức từ ngày 06/04/2016 đến ngày 12/04/2016, tại Sân Vận động huyện Trảng Bàng; các chương trình hoạt động thu hút khoản 85.000 người tham quan; chương trình đã thực sự trở thành ngày hội của cộng đồng, tạo không khí phấn khởi, vui tươi, niềm tự hào trong các tầng lớp nhân dân trên địa bàn tỉnh về nghề truyền thống bánh tráng phơi sương Trảng Bàng – di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia; cổ vũ, động viên người làm bánh tráng tiếp tục gìn giữ và phát huy nghề. Lễ hội đã trở thành điểm nhấn quan trọng, có sức lan tỏa nhanh trong xã hội góp phần tuyên truyền kỷ niệm 180 năm Tây Ninh hình thành và phát triển.

Lễ hội dân gian, 190 năm ngày giỗ ông cả Đặng Văn Trước.

Được tổ chức từ ngày mùng 5, 6/3 Âl năm Bính Thân 2016 (nhằm ngày 10,11/4/2016);  địa điểm tại DT Đền thờ ông Cả Đặng Văn Trước, đón khoản gần 1.000 khách (trong và ngoài tỉnh) tham dự để tưởng nhớ, tri ân công đức ông Cả người có công mở đất, lập làng làm nên ao sâu, ruộng mật để có Tây Ninh trù phú như hôm nay.

Bốn là: Tuyên dương Công dân trẻ Tây Ninh tiêu biểu.

Biểu dương đoàn viên, thanh niên có thành tích tiêu biểu trên các lĩnh vực an ninh, quốc phòng, kinh tế- xã hội hoặc các hoạt động của Đoàn - Hội. Qua đó, góp phần giáo dục, định hướng lối sống đẹp, phong trào thi đua yêu nước trong đoàn viên, thanh niên Tây Ninh.

Năm là: Khánh thành 02 công trình chào mừng: Khánh thành Cổng chào Tây Ninh, xã An Tịnh, huyện Trảng Bàng và Cầu Bến Đình, xã Tiên Thuận, huyện Bến Cầu

Sáu là: Tổng kết cuộc thi và trao giải thưởng Xuân Hồng lần thứ 2

Hội đồng Giải thưởng VHNT Xuân Hồng đã nhận 170 tác phẩm, 28 tập tác phẩm, 22 nhóm tác phẩm, 5 bộ tác phẩm của 76 tác giả (trong đó có 02 tác giả đã mất và 03 ngoài tỉnh); trong đó số tác phẩm đủ điều kiện đưa ra xét Giải: 165 tác phẩm.

 Kết quả xét giải thưởng với 36 đạt giải của 6 thể loại gồm: Sân khấu, âm nhạc, mỹ thuật, nhiếp ảnh, văn học: truyện ký, văn xuôi và thơ).

Bảy là: Hội chợ triển lãm Công – Thương Vùng Kinh tế Đông Nam bộ - Tây Ninh 2016" - Chào mừng 180 năm Tây Ninh hình thành và phát triển (1836-2016).

Hội chợ tổ chức từ ngày 8/9/2016 đến ngày 13/9/2016, có sự tham gia của 350 gian hàng, gồm: 50 gian triển lãm thành tựu của tỉnh và giới thiệu các sản phẩm chủ lực, đặc trưng của tỉnh Tây Ninh; 30 gian triển lãm và giới thiệu sản phẩm của các tỉnh, thành trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam; 270 gian hàng của 150 doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh.

Tám là: Trưng bày, triển lãm hình ảnh chào mừng 180 năm – Tây Ninh hình thành và phát triển.

Đợt trưng bày thực hiện tại 2 điểm: Công viên 30/4 với hơn 230 hình ảnh và hiện vật và Hội trường Tỉnh ủy với gần 70 hình ảnh và hiện vật. Tại triển lãm, sẽ giới thiệu hình ảnh, con người Tây Ninh trong suốt 02 thế kỷ qua, qua đó mỗi người dân Tây Ninh sẽ thêm yêu và ra sức gìn giữ, xây dựng quê hương Tây Ninh ngày càng giàu, đẹp.

Chín là: Chương trình nghệ thuật "Tây Ninh 180 năm – Tình đất, tình người"

Chương trình tổ chức tối ngày 09/9/2016, gồm hai phần: chương trình nghệ thuật và bắn pháo hoa tầm thấp. Chương trình được truyền hình trực tiếp trên sóng Đài Phát thanh và Truyền hình Tây Ninh, HTV và các Đài Phát thanh và Truyền hình trong khu vực. Chương trình tạo sự vui tươi phấn khởi trong ngày hội chào ừng Tây Ninh - 180 năm hình thành và phát triển, thu hút sự quan tâm của nhân dân trong và ngoài tỉnh.

Mười là: Lễ Kỷ niệm 180 năm – Tây Ninh hình thành và phát triển

Lễ Kỷ niệm 180 năm Tây Ninh hình thành và phát triển là dấu ấn quan trọng trong một chuổi các hoạt động tổ chức kỷ niệm, nhằm giới thiệu đến nhân dân trong và ngoài tỉnh về Tây Ninh, vùng đất địa đầu Tây Nam của Tổ quốc. Trong đó nêu bật những thành quả lao động, chiến đấu của ông cha trong suốt gần 2 thế kỷ qua; ôn lại trang sử vẻ vang đầy tự hào của các thế hệ nối tiếp, đặc biệt là những chiến công vang dội trong hai cuộc kháng chiến cứu nước, những thành thành tựu kinh tế xã hội đạt được dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Nâng cao hơn nữa nhận thức của các cấp chính quyền và nhân dân trong tỉnh về việc phát huy vai trò tích cực, xác định trách nhiệm của mỗi người trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nâng cao lòng yêu nước, ý chí tự lực, tự cường, khát vọng hòa bình của dân tộc, tinh thần đại đoàn kết các dân tộc Việt Nam, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đối với các thế hệ đã hy sinh xương máu vì độc lập dân tộc.

Lễ Kỷ niệm được tổ chức vào buổi sáng ngày 09/9/2016; chương trình gồm 02 phần: Phần Hội với sân khấu hóa "Tự hào Tây Ninh - 180 năm hình thành và phát triển ", với 02 chương ( Chương I: Tây Ninh - khúc tráng ca dựng nước, chương II: Tây Ninh rực rỡ những mùa hoa); chương trình có sự tham gia của các diễn viên chuyên nghiệp quê Tây Ninh và các hạt nhân phong trào văn nghệ quần chúng của tỉnh. Phần Lễ với các nghi thức trang trọng, đúng quy định.

Với 10 hoạt động lớn, 20 chương trình chào mừng Kỷ niệm 180 năm - Tây Ninh hình thành và phát triển được tổ chức trong năm 2016 đã cỗ vũ các tầng lớp nhân dân ra sức thi đua, quyết tâm thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa tỉnh nhà!

Người viết: Nguyễn Thị Kim Phụng