Dấu ấn 180 năm – Tây ninh hình thành và phát triển

​Kỷ niệm 180 năm – Tây Ninh hình thành và phát triển là sự kiện chính trị quan trọng của tỉnh. Căn cứ các ý kiến đồng thuận của Ban Tuyên giáo Trung ương, của Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, Bộ Nội vụ và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) thống nhất thời gian ra đời vùng đất Tây Ninh là mùa thu năm 1936 (năm Minh Mạng thứ 17); Lãnh đạo tỉnh đã chọn ngày 09 tháng 9 năm 2016 là ngày tổ chức kỷ niệm 180 năm – Tây Ninh hình thành và phát triển (ngày 09 tháng 9 năm 1836 tương ứng với ngày 29/7 âm lịch năm Bính – mùa thu năm 1836), đây chính là thời điểm hình thành đơn vị hành chính Tây Ninh.

Đề án Kỷ niệm 180 năm – Tây Ninh hình thành và phát triển đã được Ủy ban nhân dân tỉnh Tây Ninh quyết định ban hành từ giữa tháng 7 năm 2015 với mục đích hệ thống các sự kiện lịch sử để thông qua đó cụ thể hóa các chương trình hoạt động kỷ niệm của tỉnh; đồng thời cũng là dịp để ôn lại truyền thống đầy tự hào của ông cha ta, các thế hệ đi trước đã dày công vun đắp một chặng đường lịch sử vẻ vang 180 năm – Tây Ninh hình thành và phát triển.

Chặng đường 180 năm có thể quá ngắn so với chiều dài lịch sử của nền văn hiến dân tộc hơn 4000 năm. Tuy nhiên chúng ta có thể tự hào với những dấu son chói lọi của quân - dân Tây Ninh cùng với những sự kiện lịch sử bi hùng của dân tộc trong suốt chặn đường đã qua, dấu ấn 180 năm – Tây Ninh hình thành và phát triển. Đó là mùa thu năm 1836, năm Minh Mạng thứ 17, là sự kiện đổi tên tỉnh Phiên An thành tỉnh Gia Định lập thêm phủ mới là phủ Tây Ninh, từ đây tên gọi Tây Ninh chính thức có tên trên bản đồ hành chính cả nước. Theo Quốc sử quán triều Nguyễn – Đại Nam nhất thống chí, phủ Tây Ninh lúc bấy giờ có 2 huyện Tân Ninh và Quang Hóa. Từ đây chúng ta thử nhìn lại để cảm nhận những dấu ấn của một chặng đường lịch sử đã qua trên mãnh đất Tây Ninh anh dũng kiên cường: Năm 1859 là năm đầy ắp các sự kiện, nhưng sự kiện quan trọng là Pháp đánh chiếm Gia Định.  Khi Tây Ninh bị Pháp tiến chiếm, ông Khâm Tấn Tường, Lãnh binh Két đã lãnh đạo nghĩa quân đánh Pháp. Tháng 6 năm 1862 trước sức ép của thực dân Pháp triều đình Tự Đức buộc phải ký kết hiệp ước chia cắt ba tỉnh miền Đông Nam kỳ (Biên Hòa, Gia Định và Định Tường) cho Pháp và thiết lập cơ cấu hành chính mới, phủ Tây Ninh thuộc tỉnh Gia Định; tháng 1/1876 Thống đốc Nam kỳ thuộc Pháp ra Nghị định phân chia Nam kỳ thành bốn khu vực hành chính, mỗi khu vực hành chính được chia thành các tiểu khu hành chính. Tỉnh Gia Định được chia thành 4 tiểu khu: Gia Định, Tây Ninh, Tân An và Chợ Lớn, từ thời điểm này tiểu khu Tây Ninh thuộc khu vực hành chính Sài Gòn; ngày 01/01/1900, Tiểu khu Tây Ninh chính thức đổi tên thành tỉnh Tây Ninh; năm 1930 Cơ sở Đảng đầu tiên của Tây Ninh được thành lập tại Giồng Nần (Nay thuộc ấp Long Đại, xã Long Vĩnh, huyện Châu Thành – Tây Ninh); tháng 8/1945 dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, nhân dân Tây Ninh nhất tề đứng lên khởi nghĩa giành chính quyền vào đêm 25/8/1945; ngày 26/01/1960, dưới sự lãnh đạo của Ban chỉ huy Quân sự Miền và Tỉnh ủy Tây Ninh, quân – dân Tây Ninh cùng các lực lượng vũ trang Miền tập kích thắng lợi thành Tua Hai (nay thuộc xã Đồng Khởi, huyện Châu Thành – Tây Ninh). Tháng 02/1960, tại căn cứ Bắc Tây Ninh Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam được thành lập. Tháng 4/1967, quân dân Tây Ninh cùng với các lực lượng vũ trang đánh bại cuộc hành quân với quy mô lớn của Mỹ, trận càn Junction City (di tích lưu niệm Junction City nay thuộc khu phố 2, thị trấn Tân Châu, huyện Tân Châu – Tây Ninh). Tháng 01/1975 toàn bộ núi Bà Đen hoàn toàn được giải phóng góp phần giải phóng Tây Ninh vào lúc 11 giờ trưa ngày 30/4/1975 – ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam Việt Nam thống nhất đất nước. Tháng 01/1979, kết thúc chiến tranh biên giới Tây Nam. Năm 1989 Tây Ninh hoàn thành nghĩa vụ quốc tế giúp nước bạn Campuchia. Tháng 01/1985 sau gần 4 năm thi công xây dựng Tây Ninh đã hoàn thành công trình thủy lợi Hồ Dầu Tiếng với dung tích 1,5m3 nước; đó là hồ nước nhân tạo đầu tiên lớn nhất Việt Nam và Đông Nam Á. Năm 1986, Tây Ninh cùng với cả nước bắt đầu sự nghiệp đổi mới đất nước.  

Ảnh: Nhà truyền thống Căn cứ Trung ương cục Miền Nam

Tháng 5/2012 di tích lịch sử Căn cứ Trung ương Cục miền Nam đã được Chính phủ xếp hạng là di tích lịch sử cấp quốc gia đặc biệt. Tháng 12/2013, Thị xã Tây Ninh chính thức được công nhận là thành phố Tây Ninh, đây là thành tựu vô cùng quan trọng của Tây Ninh sau gần 40 năm giải phóng và sau gần 20 năm đổi mới để Tây Ninh vững bước tiến lên sánh vai cùng các địa phương cả nước để hội nhập phát triển.

Điểm qua các dấu ấn lịch sử của chặng đường 180 năm, nhân dân Tây Ninh cũng như các  tỉnh khác trong cả nước đã trải qua nhiều giai đoạn kháng chiến oanh liệt bảo vệ và xây dựng quê hương, đất nước để nhân dân ta có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc như ngày hôm nay.