Năm 1818 Gia Long thứ 17, sau 9 năm làng Bình
Tịnh được phong hiệu có ông trùm Đặng Văn Trước, cùng các ông Trùm Thê, Trùm
Mưu, Trùm Vị và một số nhân hào, thân sĩ ở Tổng Dương Hòa, huyện Bình Dương đến
làng Bình Tịnh làm đơn xin nhượng lại một số đất để khai khẩn, lập làng với tên
gọi là “Phước Lộc thôn” Trảng Bàng. Lưu dân các nơi tụ về cùng nhau mở đường,
đào kênh, lập chợ, biến một vùng đất hoang vu, trở thành một khu vực trù phú về
nông nghiệp và phát triển về thương nghiệp, tấp nập trên chợ dưới thuyền, kẻ
mua người bán cùng nhau trao đổi sản vật; cùng với nhu cầu phát triển của cư
dân, ông mua thêm một phần đất nữa để mở rộng địa giới của Phước Lộc thôn.
Năm 1836 Minh Mạng thứ 17, Phước Lộc thôn đổi
thành “Gia Lộc thôn” thuộc Thuận An huyện, Tân An phủ, tỉnh Gia Định (nay thuộc
Thị trấn Trảng Bàng, huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh). Ông Đặng Văn Trước húy
hiệu là Đặng Úy Dừa, người huyện An Nam tỉnh Bình Định. Ba anh em theo đoàn người
Nam tiến, từ Bình Định vào lập nghiệp ở 3 nơi. Ông Đặng Văn Trước vào Bến Đồn
(khoảng giữa Bùng Binh và Hố Bò), Tổng Dương Hòa, huyện Bình Dương, làm chức
trùm xâu, sau về Trảng Bàng lập Phước Lộc thôn (nay là xã Gia Lộc, huyện Trảng
Bàng, tỉnh Tây Ninh). Đến năm 1822 Minh Mạng thứ 3, ông được phong chức xã trưởng.
Vào thời điểm này, giặc ngoại xâm thường hay quấy nhiễu và cướp tài sản của
nhân dân, nhưng đều bị ông trùm Đặng Văn Trước và dân binh dẹp tan, vì thế, địa
giới của làng và các vùng ông cai quản được mở rộng ra, làng xóm có cuộc sống
thanh bình, nhân dân được cuộc sống ấm no, nên ông được phong chức “cả” trong
làng. Năm 1826 Minh Mạng thứ 7 có xảy ra một vụ cướp thuộc địa bàn ông cai quản,
đến khi đều tra ông không có liên quan nên xét ông vô tội và được tha. Trên đường
đi hầu kiện về ông bị chết.
Ông Đặng Văn Trước mất ngày 5/3 năm Bính Tuất
(1826). Để tưởng nhớ người có công mở đất, đào kênh, lập chợ cùng với nhân dân
chống giặc giữ làng, sau khi ông mất nhân dân trong vùng an táng và xây dựng một
ngôi mộ tại bùng binh Đôn Thuận và xây dựng đền thờ tại Thị trấn Trảng Bàng để
tưởng nhớ đến công lao của ông. Hàng năm vào ngày 5 và 6/3 âm lịch bà con tề tựu
về dự lễ giỗ tưởng nhớ công đức của ông.
Kỷ niệm 180 năm Tây Ninh hình thành và phát
triển, chúng ta càng nhớ đến những bậc tiền nhân đã có công khai phá vùng đất
này, tưởng nhớ đến bao thế hệ ông cha đã ngã xuống trong hai cuộc kháng chiến
giải phóng dân tộc để cho đất nước thống nhất, độc lập tự do, để Tây Ninh –
vùng đất biên giới phía Tây Nam của Tổ quốc mãi mãi xinh tươi.
Trong ngày có ý nghĩa quan trọng, trước linh
vị của ông Cả Đặng Văn Trước, các cháu, chắt nhiều thế hệ họ Đặng nói riêng,
nhân dân huyện Trảng bàng bày tỏ lòng tri ân, tưởng nhớ các bậc tiền nhân và
tâm niệm “Ông cha ta có công khai hoang mở cõi, con cháu ngàn đời phải chung sức
dựng xây”. Mỗi người ra sức xây dựng gia đình hạnh phúc, ấm no, xây dựng quê
hương mình ngày càng phát triển, cùng giữ gìn và làm cho các di tích tích lịch
sử văn hóa trên địa bàn tỉnh ngày càng nhiều người biết đến.
Lễ giỗ 190 năm Ông
Cả Đặng Văn Trước thể hiện đạo lý uống
nước nhớ nguồn, biết ơn và trân trọng với những thành quả dựng nước và giữ nước
của các bậc tiền nhân; đặc biệt là những chiến công vang dội của quân dân Tây
Ninh dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam; nâng cao lòng tự hào của nhân
dân về vùng đất Tây Ninh, hình thành và phát triển 180 năm qua, dù bao nhiêu biến
đổi, thăng trầm của lịch sử nhưng vùng đất Tây Ninh vẫn mãi mãi “xanh tươi, an
ninh và trù mật” như ông cha ta từ nhiều thế kỷ qua đã từng kỳ vọng.
Người viết: Nguyễn Thị Kim Phụng